De einder groen, de ruimte gratuit
Turnhout is een onopvallende stad in het centrum van de Belgische Kempen. Grappig genoeg is juist in het meest groene deel van het stadscentrum af te lezen waarom deze veertigduizend inwoners grote nederzetting al achthonderd jaar een stad is. In de groene lusthof van de Warande staat namelijk het kasteel van de Hertogen van Brabant die Turnhout in 1212 stadsrechten verleenden. Behalve het kasteel – nu het stadshuis is van de zelfbenoemde hoofdstad van de Kempen – staat hier ook het daarmee detonerende betonnen Cultureel Centrum uit 1972, dat Turnhout tot cultureel centrum maakte van de regio.
Blauwe Kamer 1 2013
Turnhout 1212-2012 geeft op een bescheiden wijze een mooi overzicht van de stedenbouwkundige en architectonische geschiedenis van Turnhout. In een tiental ‘cases’ wordt de lezer meegenomen in de historie van verschillende plekken van de stad, waaronder de al sinds 1338 als zaterdagmarkt dienstdoende Grote Markt, de kanaalzone, het station of de vooroorlogse verstedelijking en de aanleg van de snelweg E43. Telkens wordt van zo’n plek de ontwikkeling geschetst die vorm kreeg door de aanleg van infrastructuur – kanaal of spoorlijn –, economische interventies – de vestiging van de papierindustrie en het leger –, of de bouw van nieuwe woonwijken.
Turnhout 1212-2012 is een boek met zelfwaardering, over bijvoorbeeld de voorbeeldfunctie als prototype van cultureel centrum van het Cultureel Centrum, oog voor de geschiedenis, bijvoorbeeld bij de opkomst en neergang van de belangrijke papierindustrie, en weinig opsmuk, duidelijk zichtbaar in de foto’s die het mooie laten zien maar het lelijke niet verhullen. Ook zelfkritiek wordt niet geschuwd. Sterker nog, de beschrijving van de aanpak van de stadsuitbreidingen buiten de stadsring richting de nieuwe snelweg E43 in de jaren zeventig, waarbij het zicht op het riviertje de Aa compleet achter hekken en villa’s verdwijnt, is zelfs erg scherp. ‘De einder is groen, de ruimte gratuit’, concludeert de auteur.
Turnhout 1212-2012 – 800 jaar stad maken in de Kempen, Brepols, ISBN 9789056220693, € 27,36