‘Streekproducten hebben geen last van de crisis’

Martin on augustus 14, 2012

De Veluwe is elf Erkend Veluwse Streekproducten rijker: brood, wijn, bier, eieren, aardappelen, gerookte forel, bronwater en stoofpotjes. Gegarandeerd gemaakt door Veluwenaren van Veluwse grondstoffen. Wellicht is dit een mooie start voor een intensieve samenwerking tussen ondernemers voor een betere, ambachtelijkere en duurzamere voedselproductie op de Veluwe.

Nieuwe Veluwe, augustus 2012

Een druilerige dag, maar de parkeerplaats van ’t Smallert in Emst staat toch behoorlijk vol. Mannen en jongens laden hengels, zitkisten, schepnetten en andere spullen uit de auto om op de forellen te vissen in de visvijvers van het recreatiepark. Op het erf van De Lankerenhof in Voorthuizen is het kakelen van de kippen het enige rumoer dat je hoort. Bruine kippen scharrelen rond in de groene omgeving en in de skybox kun je kijken naar de kuikens die later biologische eieren gaan leggen.

Twee totaal verschillende bedrijven, elk met een compleet andere sfeer. Toch hebben ze één ding gemeen: ze produceren een Erkend Veluws Streekproduct. ’t Smallert kweekt forel en zalmforel, die ambachtelijk in grote rooktonnen op de gewenste smaak worden gebracht. De Lankerenhof produceert biologische eieren met voer uit de Veluwe, die onder de naam Bleieren in de streek worden verkocht.

Certificaat

Op 25 mei kregen de eerste elf Veluwse producenten het certificaat Erkend Veluws Streekproduct. Twee bakkers voor Veluws brood en twee wijngaarden voor hun wijnen. Akkerbouwbedrijf De Blekenbrink in Klarenbeek teelt moderne en traditionele aardappelrassen, Veluwse Streekproducten uit Vaassen stooft lekkere stoofpotjes van Veluwse edelherten en wilde zwijnen, De Veluwse Heidebrouwerij brouwt bier in Ede en aQaaQa bottelt Veluws bronwater op landgoed Rhederoord in De Steeg. Allemaal voldoen ze aan de vijf eisen die Stichting Erkend Streekproduct aan de producten stelt (zie kader).

‘Het certificaat laat zien dat het klopt wat een ondernemer doet’, legt René de Bruin van Streekeigen Producten Nederland (SPN) uit. SPN beheert het Erkend Veluwse Streekproduct en toetst de producten op de vijf eisen. ‘Omdat de toetsing onafhankelijk gebeurt, krijgt het verhaal van de ondernemer onderbouwing en wordt het onderschreven. Het laat zien dat hij zich inzet voor het streekeigene, maar ook voor duurzaamheid, diervriendelijkheid en het landschap.’

‘Het certificaat betekent dat nu eindelijk vastligt wat je al jaren doet’, zegt Gerrit Hammink van de Veluwse Heidebrouwerij vanachter de toog van zijn café, met uitzicht op de brouwerij. Hammink begon als hobby te brouwen met regionale gerst en hop, en combineerde dat met een vleugje honing van de Ginkelse Heide tot een uniek smakend biertje, het Veluwse Heidebier. Sinds dit jaar heeft de brouwerij een professionele locatie, in een van de monumentale gebouwen van de door militairen verlaten Prins Mauritskazerne in Ede. Daar brouwt Hammink niet alleen, hij geeft ook rondleidingen en leert mensen zelf brouwen.

Ambachtelijk en regionaal samenwerken

Zo combineren de erkende producenten vaak regionale grondstoffen en een ambachtelijke werkwijze met een regiogerichte verkoop en marketing. De Blekerbrink verkoopt de aardappelen alleen op de boerderij. De twee bakkers betrekken hun meel van Veluwse akkerbouwers en molenaars. Bakker Piet werkt samen met graanteler Aart Versteeg in Uddel, Biologische Zadenkwekerij De Bolster in Epe en Molen De Maagd in Hulshorst. Bakkerij Tom van Otterloo doet dit met biologische boerderij De Kruytbosch in Hall en de Witte Watermolen in Arnhem.

Streekproducten produceren betekent dus ook – en misschien wel vooral – samenwerken met andere producenten in de regio. Dat is precies waar de erkenning als streekproduct om draait, licht René de Bruin van SPN toe. ‘Via het keurmerk willen we de samenwerking tussen regionale ondernemers stimuleren. Het is een middel om te zorgen dat ondernemers afspraken gaan maken om samen te werken in de regio.’

Pieperkast

Bij een rondgang langs de erkende streekproducenten valt op dat veel producenten aan de rand van de Veluwe zitten. Logisch, want het hart van de Veluwe is toch vooral natuur. En hoewel bronwater Aqaaqa van landgoed Rhederoord van een prachtige locatie komt, hebben de meeste bedrijven een bescheiden plek. Bakker Piet in Elspeet heeft een grote, maar gewone winkel in het centrum van het dorp. Daar liggen in een apart schap de Puur Veluws-broden, wit, volkoren, meergranen, donker en spelt. Ook Bakkerij Tom van Otterloo heeft in De Steeg en Arnhem normale winkels. Aardappelteeltbedrijf De Blekenbrink ziet er van buiten uit als een gangbare boerderij en onderscheidt zich enkel door de ‘Pieperkast’, waar mensen zelf vijf of tien kilo aardappelen kunnen kopen. Niet alle producenten hebben een winkel. Veluwse Streekproducten en ’t Smallert verkopen hun stoofpotjes en gerookte vissen vooral op streekmarkten. De Veluwse Heidebrouwerij met café in de Mauritskazerne in Ede levert ook bier aan kroegen en slijters in de regio.

Twitter-aanbieding

Streekproducten hebben geen last van de crisis. Bierbrouwer Hammink kan de vraag nauwelijks aan. Verschillende lokale kroegen staan op de wachtlijst. Op Wijnhoeve De Veluwe zijn van de echt lekkere, jaren opgelegde wijnen nog maar weinig flessen verkrijgbaar, vertelt eigenaar Nanny Schut. Ook bakker Tom van Otterloo doet het goed, vooral als hij via Twitter aandacht vraagt voor speciale Twitter-aanbiedingen.

Genoeg kansen om te groeien. Toch willen de producenten dat niet. De meesten zijn een familiebedrijf en willen dat zo houden. Hammink brouwt samen met zijn zoon, een deur verderop runt zijn vrouw Ineke een ambachtelijke zeepmakerij met haar dochter. Als hij meer bier wil brouwen, zal hij personeel moeten aannemen voor zijn café, en daar hikt hij wat tegenaan. Op De Lankerenhof doet Chris Borren de boerderij en Marjanne staat journalisten en anderen te woord en regelt de administratie en marketing. Om minder tijd kwijt zijn aan de verkoop van de eieren werken ze samen het verwerkingsbedrijf Eicom.

Productiewijze getoetst

Veel van de erkende streekproducten staan ook in regionale supermarkten en winkels bij elkaar te koop onder het merk Veel Luwe, maar Hammink, Borren en Schut hechten meer belang aan het nieuwe certificaat Erkend Veluws Streekproduct. Veel Luwe werd drie jaar geleden gelanceerd door het Veluws Bureau voor Toerisme en de provincie Gelderland, als promotiecampagne voor de Veluwse streekproducten. ‘Veel Luwe werkt wel als marketing voor producten in de supermarkten en winkels in de Veluwse dorpen en steden’, stelt Schut, ‘maar het betekent weinig voor de naamsbekendheid en de verkoop op het eigen bedrijf.’ ‘Juist de nadruk op de productiewijze maakt dat Erkend Veluws Streekproduct meer betekent’, vult Hammink aan.

Er zit dus zeker een belangrijk verschil tussen Veel Luwe en het Erkend Veluws Streekproduct. Veel Luwe is met name bedoeld om het imago van de producten van de Veluwe te verbeteren. De enige criteria om mee te kunnen doen zijn dat producenten op de Veluwe zijn gevestigd en bij hun producten een Veluws verhaal hebben. De erkende streekproducten ook op de productiewijze getoetst.

Culinaire voorhoede

Vormen de bedrijven met een Erkend Veluwse Streekproduct de culinaire voorhoede? ‘Dat is mooi gezegd’, antwoordt Dagmar Kroezen van het Veluws Bureau voor Toerisme. ‘Iedereen kan op zijn product een etiket plakken met de tekst Veluws streekproduct, maar hoe weet je of het echt is? Je merkt dat het publiek duidelijkheid wil. Binnen Veel Luwe zijn we niet zo streng, maar voor een selecte groep producenten kan het certificaat Erkend Veluwse Streekproduct meerwaarde hebben.’

Voor pluimveebedrijf De Lankerenhof ligt die meerwaarde in het ontwikkelen van een regionaal netwerk van bedrijven met eenzelfde manier van werken, vertelt Marjanne Borren. ‘Met onze Bleieren willen we ook eiproducten gaan produceren, zoals eiwit en eigeel voor de horeca of advocaat of eierkoeken voor de gewone consument. En wat zou er mooier zijn om die eierkoeken te laten maken door Bakker Piet uit Elspeet? We zoeken ook naar voer zonder soja, en daar hebben we biologische akkerbouwers voor nodig.’

De erkenning als streekproduct is dus voor veel producenten geen einddoel, maar eerder een stimulans om samen met andere bedrijven uit de regio verder te vernieuwen en te ontwikkelen. Misschien is het Erkend Veluws Streekproduct wel de beste methode om een regionale samenwerking van de grond te krijgen voor beter, ambachtelijker en duurzamer voedsel voor de Veluwenaren zelf. Want het is maar de vraag hoe het Veel Luwe vergaat, nu de financiering op zijn einde loopt.

De eerste elf Erkende Veluwse Streekproducten

Wat is een Erkend Veluws Streekproduct?

  • Het komt uit de Veluwe.
  • De Veluwe wordt vermeld op de verpakking.
  • Minimaal 51 procent van de grondstoffen komt van de Veluwe.
  • De productie en verwerking vinden in de Veluwe plaats.
  • De producent let extra op duurzaamheid, en grondstoffen worden grondgebonden geteeld.

Zie: www.erkendstreekproduct.nl