Berlijn als Europees voorbeeld


Hoe oud is Berlijn nu eigenlijk? 776 of 24 jaar? In 1237 wordt Berlijn voor het eerst in documenten genoemd als de tweelingstad van Cölln ten noorden van de Spree, die samen met andere dorpen in de regio uitgroeide tot de huidige stad. In 1989 begon voor Berlijn een nieuw leven met de val van de Berlijnse Muur. En misschien kunnen we daar het jaartal 1900 nog bij vermelden, omdat omstreeks dat jaar Berlijn uitgroeide boven de miljoen inwoners, en het zich onstuimig aan het ontwikkelen was tot een keizerlijke en Europese metropool.

Blauwe Kamer 2 2013

Socioloog en stedenbouwkundige Harald Bodenschatz concentreert zich in Berlin Urban Design vooral op het leven in Berlijn na 1989, hoewel hij die enorme omslag in de stedenbouwkunde van de metropool wel netjes inbedt in de oude historie en de groei van de stad in het keizerrijk rond 1900. De helft van het boek gaat over vier fases in de stedenbouwkundige ontwikkeling vanaf 1990: onzekerheid en optimisme in de eerste vijf jaar, een meer verinnerlijkte stedelijke ontwikkeling met nieuwe buitenwijken toen duidelijk werd dat de Olympische Spelen in 2000 naar Sydney gingen, een periode van enkele geïsoleerde stedelijke projecten tot het wereldkampioenschap voetbal in 2006, en als laatste de enorme boom aan verstedelijking dankzij grootschalige infrastructurele projecten rond vliegvelden en stations.

Duidelijk wordt in ieder geval dat Berlijn een wel heel aparte stedelijke wordingsgeschiedenis heeft. Verrassend is daarom de vraag die Bodenschatz aan het eind van het boek stelt, of Berlijn als voorbeeld kan worden gezien van Europese stedenbouw. Een echt antwoord geeft hij niet, maar hij wijst er wel op dat juist vanwege de historie het stadscentrum van Berlijn vooral na 1989 die enorme ontwikkeling kon doormaken. Keerzijde is dat er nu weer meer aandacht nodig is voor de verwaarloosde buitenwijken. In die zin is Berlijn wellicht wel een Europees voorbeeld.

Harald Bodenschatz, Berlin Urban Design – A Brief History of a European City. DOM publishers, ISBN 9783869222615, € 38,–