Ontwerpen voor mensen

Martin on april 11, 2013

‘Is het bouwen zo vervreemd geraakt van zijn oorspronkelijke doel, zo onbegrijpelijk geworden, zo ver geprofessionaliseerd, zo geïnstitutionaliseerd, zo geïndustrialiseerd, geglobaliseerd, gebureaucratiseerd, vercommercialiseerd en verintellectualiseerd dat het een uitzondering is wanneer mensen er überhaupt een rol in spelen?’ Architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout noemt het in zijn voorwoord in het boek van Henk van der Woude – Community Architecture in Nederland – een ‘tragedie’ dat er een speciale categorie bedacht moet worden voor architectuur voor mensen. Het is een hartenkreet die raakt.

Blauwe Kamer 2 2013

Toch is het ook helemaal niet zo vreemd dat steeds meer mensen willen deelnemen in het ontwerpen en bouwen. Van der Woude noemt drie redenen. De overheid stimuleert particuliere initiatieven. Er is minder geld voor grootschalige woningproductie. En mensen vinden een eigen woning steeds belangrijker als cultureel object en onderdeel van de eigen identiteit. Daarom zijn er ontwerpers nodig die daarmee om kunnen gaan, met de individuele wensen en behoeften van mensen in plaats van de meer zakelijke benadering van woningcorporaties en projectontwikkelaars.

Van der Woude beschrijft hoe mensen sinds de jaren zestig langzaam veranderen van woonconsument in woonproducent. Dat is een algemene trend. In de tuinarchitectuur is deze ontwikkeling nog beter zichtbaar in de geweldige groei van tuincentra en ontwerpmiddelen om van de tuin een uitloop van de woonkamer te maken. Daarnaast krijgen landschapsarchitecten steeds meer te maken met burgerparticipatie en -initiatieven.

Daarom alleen al is Community Architecture in Nederland ook voor tuin- en landschapsarchitecten van belang. Het fenomeen wordt belicht met zeven casestudies en een aantal thematisch inhoudelijke hoofdstukken, waarna alles goed op een rijtje wordt gezet. De conclusie leest als een soort checklist die ook voor andere ontwerpers dan architecten bruikbaar is om mensen bij het ontwerp en de bouw te betrekken.

Henk van der Woude, Community Architecture in Nederland. Thoth, ISBN 9789068686111, € 26,50

Stadslandbouw vergt integratie

Martin on februari 11, 2013

Stadslandbouw is een trend in de stedenbouw. In steden als Rotterdam en Arnhem zijn stedelijke plekken geannexeerd voor guerrilla gardening door enthousiastelingen die een economische, sociale, culturele en duurzame toekomst zien in landbouw in de stad. De reacties zijn wisselend, van een cynisch afwijzen van stadslandbouw omdat die geen rol van betekenis speelt in de voedselvoorziening tot een idealistische hoop dat die stadslandbouw de stad enorm kan verrijken.

Blauwe Kamer 1 2013

Urban Agriculture

Graciela Arosemena somt de voordelen in haar boek Urban Agriculture nog maar een keer op: stadslandbouw is productief, groen, verzorgt stedelijke structuren, is milieuvriendelijk en brengt mensen samen. Maar dat is niets nieuws. Wel nieuw is haar stedenbouwkundige analyse van hoe stadslandbouw past in de stad en in gebouwen, en wat dat betekent voor de manier waarop we naar een stad kijken. De Panamese architect promoveerde op dit onderwerp in Barcelona – om maar even aan te geven hoe internationaal het onderwerp stadslandbouw leeft. Dat blijkt ook uit de voorbeelden die Arosemena geeft: Wenen, Toronto, Havana, Rosario, Barcelona en Girona.

Willen we de voordelen van stadslandbouw in de stad werkelijk ervaren, stelt Arosemena, dan moeten we stadslandbouw als een integraal systeem opnemen in de stad. Daarvoor is alleen een stedenbouwkundige analyse niet voldoende, er moet ook gekeken worden naar de productie en consumptie van voedsel in de stad, inclusief zaken als transport en afvalverwerking. Vervolgens kan de bestaande stedelijke morfologie geanalyseerd worden om te zien welke interventies mogelijk zijn op open plekken in de stad. Zoals of een plek compact, planmatig en precies of juist uitwaaierend, intuïtief en open kan worden ontwikkeld. Arosemena werkt dit idee ook verder uit voor gebouwen. Duidelijk wordt wel dat het productieve groen van de stadslandbouw een meer integrale planning vergt dan wonen of werken.

Graciela Arosemena, Urban Agriculture – Spaces of Cultivation for a Sustainable City, Gustavo Gili, ISBN 9788425224232, € 29,50