Ontwerpen voor mensen

‘Is het bouwen zo vervreemd geraakt van zijn oorspronkelijke doel, zo onbegrijpelijk geworden, zo ver geprofessionaliseerd, zo geïnstitutionaliseerd, zo geïndustrialiseerd, geglobaliseerd, gebureaucratiseerd, vercommercialiseerd en verintellectualiseerd dat het een uitzondering is wanneer mensen er überhaupt een rol in spelen?’ Architectuurhistoricus Wouter Vanstiphout noemt het in zijn voorwoord in het boek van Henk van der Woude – Community Architecture in Nederland – een ‘tragedie’ dat er een speciale categorie bedacht moet worden voor architectuur voor mensen. Het is een hartenkreet die raakt.

Blauwe Kamer 2 2013

Toch is het ook helemaal niet zo vreemd dat steeds meer mensen willen deelnemen in het ontwerpen en bouwen. Van der Woude noemt drie redenen. De overheid stimuleert particuliere initiatieven. Er is minder geld voor grootschalige woningproductie. En mensen vinden een eigen woning steeds belangrijker als cultureel object en onderdeel van de eigen identiteit. Daarom zijn er ontwerpers nodig die daarmee om kunnen gaan, met de individuele wensen en behoeften van mensen in plaats van de meer zakelijke benadering van woningcorporaties en projectontwikkelaars.

Van der Woude beschrijft hoe mensen sinds de jaren zestig langzaam veranderen van woonconsument in woonproducent. Dat is een algemene trend. In de tuinarchitectuur is deze ontwikkeling nog beter zichtbaar in de geweldige groei van tuincentra en ontwerpmiddelen om van de tuin een uitloop van de woonkamer te maken. Daarnaast krijgen landschapsarchitecten steeds meer te maken met burgerparticipatie en -initiatieven.

Daarom alleen al is Community Architecture in Nederland ook voor tuin- en landschapsarchitecten van belang. Het fenomeen wordt belicht met zeven casestudies en een aantal thematisch inhoudelijke hoofdstukken, waarna alles goed op een rijtje wordt gezet. De conclusie leest als een soort checklist die ook voor andere ontwerpers dan architecten bruikbaar is om mensen bij het ontwerp en de bouw te betrekken.

Henk van der Woude, Community Architecture in Nederland. Thoth, ISBN 9789068686111, € 26,50